زایلاناز و همی سلولاز دسته ای از آنزیم ها هستند که به وسیله ی میکروارگانیسم ها برای تجزیه ترکیبات دیواره سلولهای گیاهی(همی سلولز)تولید می شوند. زایلاناز می تواند زایلان موجود در گیاهان را به مولکول هایی با وزن مولکولی پایین تر نظیر زایلوز و … تبدیل کند و با آزادسازی پروتئین و قند در مقادیر زیاد ارزش غذایی جیره را افزایش دهد.این آنزیم در مقایسه با سایر عوامل مؤثر بر کاهش ویسکوزیته اثر بیشتری دارد و این اثر خود را به وسیله ی حل کردن آرابینوزایلان ها و شکستن مولکول های بزرگ آنها اعمال می کند.
این آنزیم ها در صنعت نان با خردکردن پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای باعث بهبود خصوصیات رئولوژیک،افزایش قدرت جذب آب و مقاومت در برابر تخمیر خمیر،بهبود حجم نان و میزان سفتی مغز نان می شوند و سرعت بیاتی را کاهش می دهند.میکروارگانیسم های متعددی قادر اند با مکانیسم های مختلف آنزیم زایلاناز را تولید نمایند که در بین آنها باسیلوس ها یکی از منابع مهم تولید آنزیم های تجاری هستند.(Bacillus subtilis)
کاربرد آنزیم 1 و 4 بتازایلاناز در جیره های بر پایه ی گندم در طیور به خوبی پذیرفته شده است.زایلاناز،با تجزیه ی آرابینوزایلان موجود در دیواره ی سلولی،نشاسته ی کپسوله و دیگر مواد مغذی را از درون دیواره سلولی آزاد می کند،هم زمان بخش محلول در آب موجب کاهش ویسکوزیته مواد هضمی می شود.اثرات خالص شامل بهبود در عملکرد و گوارش پذیری(قابلیت هضم) مواد مغذی،کاهش میزان بروز چسبندگی و تغییر میکروفلور قسمت دیستال دستگاه گوارش می باشد.
گونه های اصلی اکتینومیستی و باکتریایی که زایلاناز تولید می کنند:
گونه های مهم قارچی تولیدکننده ی زایلاناز:
یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر وضعیت مرغداری تغذیه طیور است که بایستی جیرهی مناسب بالانسشدهای توسط کارشناسان برای آن در نظر گرفت. از منابع مهم برای پرورش جوجه های گوشتی میتوان به ذرت، گندم، جو،کلزا و … اشاره کرد. گندم به عنوان یکی از منابع انرژی در جیره طیور مورد استفاده قرار میگیرد،مهم ترین ترکیب در گندم، آرابینوزایلان(پلی ساکارید غیر نشاسته ای NSP) است.یکی از مشکلات استفاده از گندم در جیره وجود پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای(NSP)می باشد که به دلیل عدم وجود آنزیم های هضم کننده ی آن در دستگاه گوارش طیور،هضم آن به خوبی انجام نمی شود.همچنین به دلیل افزایش ویسکوزیته، نرخ عبور مواد هضمی کاهش یافته و سبب کاهش مصرف خوراک، افزایش ضریب تبدیل و پاتوژن های روده ای می شود.
تعریف واحد آنزیم:
یک واحد آنزیم زایلاناز(U) مقدار آنزیمی است که سبب آزاد شدن یک میکرومول زایلوز در هر دقیقه از 5 میلی گرم محلول سوبسترا در PH=5.5 و دمای °C 37 می شود.
اثرات زایلاناز:
- تخریب دیواره ی سلولی گیاهی،آزادسازی مواد مغذی محصور در آن و افزایش بهره وری از خوراک
- کاهش ویسکوزیته کیموس،افزایش خوراک و افزایش عملکرد تولیدی
- محدود کردن رشد میکروارگانیسم های بی هوازی نظیر کلستریدیوم ها در روده
- هیدرولیز زایلان و تعادل فلور میکروبی در دستگاه گوارش و کمک به حفظ سلامت روده
- بهبود زیست فراهمی پروتئین، انرژی و مواد معدنی
- کمک به حفظ محیط زیست
